NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA

Biobankowanie to gromadzenie materiału biologicznego pochodzącego od osób zdrowych lub też od pacjentów z konkretnymi chorobami. Zgodnie ze najwyższymi standardami materiał jest przechowywany w przystosowanych do tego laboratoriach zwanych biobankami.

Próbki zbierane są w celu prowadzenia jak najbardziej innowacyjnych badań naukowych, które mają następnie wspierać skuteczną profilaktykę, diagnostykę i terapię wielu chorób.

Biobank jest jednostką, w której materiał biologiczny jest pobierany, przechowywany i udostępniany do badań naukowych. Biobank funkcjonuje w oparciu o regulacje prawne a także obowiązujące zgody Komisji Bioetycznych. Personel biobanku dokłada wszelkich starań, żeby wszystkie procesy związane z biobankowaniem, były przeprowadzone z zachowaniem najwyższych standardów.

Pracownia Biobank jest jednym z członków założycieli Polskiej Sieci Biobanków BBMRI.pl, działającej zgodnie z europejskimi, najwyższymi standardami. Personel Pracowni Biobank dokłada więc wszelkich, niezbędnych starań, aby ochotnicy mogli czuć się bezpiecznie, że ich próbki i dane są przechowywane w zabezpieczonych warunkach. Próbki oraz dane są zanonimowane, co uniemożliwia ich odkodowanie, są przechowywane w odpowiednio zabezpieczonych szafach pancernych, a dostęp do nich mają jedynie wykwalifikowani i upoważnieni pracownicy.

Materiał biologiczny to nic innego jak fragmenty naszego ciała bądź też wydzieliny, które mogą być wykorzystane do badań diagnostycznych, badań naukowych oraz biobankowania. Przykładem materiału biologicznego jest: ślina, krew, fragmenty tkanek, włosy, mocz, kał itp.

Pracownia Biobank Uniwersytetu Łódzkiego jest jednostką publiczną zajmującą się działalnością naukową. Gromadzony materiał biologiczny oraz dane ankietowe służą więc prowadzeniu wyłącznie badań naukowych. Nie prowadzona jest żadna działalność komercyjna polegająca na zakupie materiału biologicznego od dawców. Materiał biologiczny może być więc oddany wyłącznie nieodpłatnie.

Oddanie próbki oraz wszelkie procedury temu towarzyszące, są nieinwazyjne, bezbolesne i bezpieczne.

Próbki przechowywane są zawsze w warunkach optymalnych. Ślina w naszym biobanku przechowywana jest w temperaturze pokojowej, w odpowiednio zabezpieczonych regałach. Krew jest przechowywana w zamrażarkach niskotemperaturowych. Materiał genetyczny w postaci DNA lub RNA jest także przechowywany w zamrażarkach. Pomiary temperatury oraz wilgotności są wykonywane na bieżąco, przy użyciu specjalistycznych czujników (tzw. LAN kontrolery).

Przy zachowaniu wszystkich procedur w trakcie pobierania próbki, nie obserwujemy problemów w późniejszych analizach. Jednakże, zdarzają się sytuacje w których oddano zbyt małą ilość materiału, bądź też materiał był zanieczyszczony np. pozostałościami pokarmu – mogą wówczas pojawić się problemy na kolejnych etapach badania.

Ochotnik ma prawo wycofania swoich próbek oraz danych z Biobanku.

Często próbki materiału biologicznego są przechowywane przez czas nieokreślony lub przez kilka lat, w zależności od projektu, aby można było przeprowadzić długoterminowe badania w przyszłości.

W Pracowni Biobank dostęp do próbek mają osoby upoważnione, odpowiednio przeszkolone do pracy z materiałem biologicznym oraz realizujące projekty naukowe, w których próbki stanowią materiał badawczy. Próbki oraz dane nie są udostępniane nikomu z zewnątrz, ani komercyjnie sprzedawane.

Anonimizacja próbek jest procesem polegającym na zmianie danych osobowych dawcy na unikalny, niemożliwy do oszyfrowania kod – pozwala to na ochronę dawcy i jest nieodwracalnym działaniem uniemożliwiającym identyfikację danej osoby.

Ochotnik ma prawo do niewyrażenia zgody na gromadzenie oraz przetwarzanie danych osobowych. Zgodnie z obecnie obowiązującym prawem, dawca ma prawo do żądania usunięcia swoich danych i próbek z biobanku, jednak w celu usunięcia należy posłużyć się unikatowym identyfikatorem osobowym, a takim jest właśnie numer PESEL. Biobank więc nie mógłby wtedy spełnić takiego żądania, a powinien je gwarantować. Dlatego prosimy ochotników o podanie swojego PESELa, aby zapewnić im wszystkie prawa jakie posiadają.

Ochronę danych osobowych gwarantuje obowiązująca ustawa o ochronie danych osobowych z dn. 18 maja 2019 roku. Co więcej dane ankietowe oraz próbki z nimi powiązane są anonimizowane. Ankieta, w której ochotnik dzieli się informacją o sobie, jest oklejana kodem cyfrowym i nie ma fizycznej możliwości na powiązanie jej z danymi osobowymi dawcy.

Dostęp do danych osobowych ochotników mają wyłącznie osoby upoważnione z pracowników Pracowni Biobank, które posiadają zgodę Rektora Uniwersytetu Łódzkiego, na przetwarzanie danych osobowych. Próbki oraz dane nie są udostępniane nikomu z zewnątrz, ani komercyjnie sprzedawane.

Pracownia Biobank Uniwersytetu Łódzkiego jest jednostką publiczną zajmującą się działalnością naukową. Gromadzony materiał biologiczny oraz dane ankietowe służą więc prowadzeniu wyłącznie badań naukowych, w ramach projektów własnych lub we współpracy z partnerami naukowymi, zgodnie z postanowieniami Komisji Bioetycznej, które wyrażają zgodę na badania. Zgromadzone próbki i dane nie są udostępniane firmom komercyjnym z sektora farmaceutycznego lub biotechnologicznego ani nie są też sprzedawane.

Przy zachowaniu wszystkich procedur bezpieczeństwa - czas 20 – 30 minut powinien być wystarczający do wypełnienia ankiety i oddania próbki materiału biologicznego.

Wynik badania naukowego nie miałyby wielkiej wartości, jeśli nie zostałby powiązany z cechami jakie posiadał dawca próbki (tzw. fenotyp), którą wykorzystano w tym badaniu, np. parametry ciała, noszone choroby, tryb życia dawcy. Dopiero dane ankietowe pozwalają na powiązanie uzyskanych wyników badań naukowych z konkretnymi cechami, które za ten wynik odpowiadają, dzięki czemu np. możliwie jest wykrycie odpowiedzialnej za chorobę mutacji.

Przy oddaniu próbki śliny ważny jest czas jaki upłynął od ostatniego posiłku. Im dłuższy, tym większa szansa na uzyskanie odpowiedniej jakości materiału. Minimalny czas jaki powinien minąć od jedzenia, to godzina. Picie kawy zasadniczo, nie wpływa na wynik badania ale też prosimy o zachowanie jednogodzinnego odstępu od jej wypicia.

Ochotnik ma prawo do niewyrażanie zgody na udział w badaniu. Ma także prawo do niewyrażenia zgody na gromadzenie i przechowywanie danych osobowych.

Pracownia Biobank jest jednostką prowadzącą działalność naukową. Nie jest prowadzona działalność diagnostyczna. Ochotnik nie zostanie więc poinformomwany o wynikach badań w rozumieniu diagnostycznym. Prowadzone są jednak projekty naukowe, w których ochotnicy otrzymują raporty dotyczące badanego zagadnienia naukowego, np. informujące o haplogrupach mtDNA i chromosomu Y. Wówczas, po uzyskaniu zgody ochotnika na ponowny kontakt, taki raport może zostać przygotowany i przekazany.

Lista realizowanych projektów naukowych znajduje się na stronie internetowej Pracowni Biobank i jest ona na bieżąco aktualizowana.

Zależy nam na tym, aby pozyskane informacje były prawdziwe. Tylko wówczas, będzie możliwe wiarygodne wnioskowanie na podstawie uzyskanych wyników badań.