CZYM JEST BIOBANKOWANIE?

Biobankowanie to proces, w którym próbki płynu ustrojowego lub tkanki są pobierane do celów badawczych w celu lepszego zrozumienia zdrowia i choroby. Dołączone do próbek informacje ankietowe (np. historia choroby, historia rodziny, styl życia) i/lub pomiary (takie jak wzrost, masa i skład ciała, parametry biochemiczny i hematologiczne krwi i inne) oraz pozostałe pytania dotyczące kwestii, które mogą mieć wpływ na zdrowie czy badaną przez naukowców cechę, są również rejestrowane, aby umożliwić jak najlepszą charakterystykę danej próbki. Często próbki materiału biologicznego są przechowywane przez czas nieokreślony lub przez kilka lat, w zależności od projektu, aby można było przeprowadzić długoterminowe badania w przyszłości. Badacze mogą śledzić zdrowie uczestników, przeglądając ich przeszłe i przyszłe dane medyczne, ale tylko wtedy, gdy ludzie wyrazili na to zgodę.

Głównym celem działalności Pracowni Biobank UŁ, jest gromadzenie materiału biologicznego pochodzenia ludzkiego, dzięki czemu możliwe jest zbadanie, w jaki sposób styl życia, środowisko i geny wpływają na zdrowie ponad 10 000 osób w wieku powyżej 18 lat z obszaru całego kraju. Nadrzędnym celem tego dużego przedsięwzięcia jest poprawa profilaktyki, diagnozowania i leczenia wielu chorób (takich jak rak, choroby serca, cukrzyca, otępienie i problemy ze stawami) oraz promowanie możliwości wykorzystania zgromadzonego materiału biologicznego do badań naukowych w społeczeństwie. Analizując odpowiedzi udzielone w ankietach, pomiary składu ciała (i inne) oraz zebrane próbki od chętnych uczestników, nasi badacze starają się dowiedzieć, dlaczego u niektórych osób dochodzi do ujawnienia określonych chorób, podczas gdy u innych nie. Działalność Pracowni Biobank nie ma na celu bezpośredniej pomocy tym, którzy biorą udział w badaniu/projekcie – ale poprzez zdeponowanie swojego materiału biologicznego i wyrażenie zgody na wykorzystanie swoich próbek do badań naukowych, mogą umożliwić przyszłym pokoleniom szansę na lepsze życie i dostęp do medycyny spersonalizowanej.

Dawcy, przekazującemu materiał biologiczny oraz dane, przysługują następujące prawa:

  • Prawo do poszanowania autonomii (wymóg poszanowania świadomej zgody dawcy na pobranie materiału biologicznego, możliwość wycofania przez dawcę swoich próbek i danych z biobanku oraz uwzględnienie prawa dawcy do wiedzy i niewiedzy o wynikach badań).
  • Prawo do prywatności i poufności danych (wymóg zapewnienia skutecznej ochrony przechowywanych próbek i danych oraz odpowiednimi procedurami udostępniania próbek i danych).
  • Prawo do niewyrażenia zgody na udział w badaniu
  • Prawo do niewyrażenia zgody na gromadzenie oraz przetwarzanie danych osobowych
  • Prawo do niewiedzy o wynikach badań
  • Prawo do informacji o rodzaju oraz metodzie pobrania materiału biologicznego
  • Prawo do wycofania zgody
  • Prawo do złożenia skargi

Materiał biologiczny wykorzystywany jest do badań naukowych, które mogą wnieść wkład w opracowanie nowych badań medycznych, terapii czy leków. Materiał biologiczny nie jest wykorzystywany komercyjnie.

Podczas pozyskiwania materiału biologicznego od dawców zawsze dbamy o to, aby oddany materiał był przekazany dobrowolnie, a dawca wyraził chęć udziału w badaniu naukowym. Dlatego też każdorazowo pobieramy tzw. świadomą zgodę na udział w badaniu. Zgody udziela się w formie pisemnej na tak zwanym formularzu świadomej zgody.

Za wyrażenie świadomej zgody uznaje się wyrażone na piśmie, opatrzone datą i podpisane oświadczenie woli o wzięciu udziału w badaniu naukowym, złożone dobrowolnie przez osobę zdolną do złożenia takiego oświadczenia, a w przypadku osoby niezdolnej do złożenia takiego oświadczenia – przez jej przedstawiciela ustawowego; oświadczenie to zawiera również wzmiankę, iż zostało złożone po otrzymaniu odpowiednich informacji dotyczących istoty, znaczenia, skutków i ryzyka związanego z badaniem, a także poinformowaniu o przysługującym prawie do wycofania się z badania w każdej chwili.

Pracownia Biobank dokłada wszelkich starań, aby zabezpieczyć przekazane przez Państwa dane przed nieautoryzowanym przetwarzaniem. Personel Pracowni jest przeszkolony w zakresie bezpiecznego przetwarzania danych a pomieszczenia Pracowni są zabezpieczone przed wtargnięciem osób trzecich. Dostęp do Państwa danych jest możliwy jedynie dla niewielkiej grupy naukowców upoważnionych, którzy wykorzystują je w działalności naukowo-badawczej dla naszego wspólnego dobra.

Masz prawo złożyć skargę na przeprowadzoną procedurę pobierania materiału biologicznego oraz danych w Pracowni Biobank, UŁ. Możesz to zrobić na kilka sposobów:

  • bezpośrednio w siedzibie Pracowni Biobank – ul. Pomorska 139, 90-235 Łódź
  • wysłać pocztą na adres Pracowni Biobank
  • przesłać skargę na adres e-mail biobank@uni.lodz.pl